Smogobus wjeżdża na ulice Katowic w ramach akcji #nieTruj

Walka o czyste powietrze to jedno z największych wyzwań dla wielu miast województwa śląskiego. W Katowicach od dłuższego czasu podejmowane są kompleksowe, warte dziesiątki milionów złotych, kompleksowe działania na rzecz czystego powietrza. Choć, jak pokazują dane, z roku na rok jakość powietrza się poprawia to jednak wciąż pozostawia wiele do życzenia. Dlatego 22 października Katowice rozpoczynają akcję #nieTruj, w ramach której wszystkie dzielnice Katowic odwiedzi specjalny smogobus. Podróżować nim będą pracownicy Urzędu Miasta, którzy będą zachęcać mieszkańców do wymiany kotłów węglowych przy wsparciu finansowym miasta.

Jak podkreślają eksperci główną przyczyną powstawania smogu w naszym regionie są stare kotły węglowe. Choć jako jedno z niewielu miast w Polsce nie mamy limitów na dotacje do ich wymiany, to wciąż tysiące osób nie skorzystało z tej możliwości. A szkoda – bo dla wszystkich chętnych spełniających proste kryteria mamy zarezerwowane pieniądze. Szacujemy, że w Katowicach aktualnie jest ok. 18 tysięcy systemów grzewczych opartych o węgiel. Dlatego postanowiliśmy wysłać do katowickich dzielnic smogobus, by w ten sposób zmotywować mieszkańców do składania wniosków o wymianę kopciuchów i prze. Oferujemy dofinansowanie w wysokości do 10 000 zł – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic i dodaje, że w latach 2015-2019 dzięki miejskiemu programowi udało się dofinansować wymianę 3735 źródeł ciepła kosztem 30,7 mln zł. Dotacje mogą otrzymać osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne i przedsiębiorcy.

JEST LEPIEJ – DO IDEAŁU WCIĄŻ DALEKO

Działania miasta przynoszą efekty. Z roku na rok jakość powietrza się poprawia. Dane „Systemu monitoringu jakości powietrza” Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska pokazują, że 2019 rok charakteryzował się najlepszą jakością powietrza w historii pomiarów. Dla wskaźnika PM10 (parametr określający ilość zawieszonych w metrze sześciennym powietrza cząsteczek o średnicy nieprzekraczającej 10 mikrometrów) średnia miesięczna w 2019 r. wyniosła 33. Dla porównania w 2018 r. było to 40, a w 2017 r. – 41, natomiast w 2010 r. średnioroczny wskaźnik PM10 wyniósł aż 52. Również tegoroczne dane za okres styczeń – wrzesień są najlepsze w historii. Niestety do ideału wciąż daleko. Pomimo wszystkich działań, w sezonie grzewczym wciąż zdarzają się mroźne, bezwietrzne dni, podczas których smog jest szczególnie dotkliwy.

Celem rozpoczynającej się 22 października kampanii #NieTruj jest poprawa jakości powietrza w Katowicach. – Chcemy dotrzeć bezpośrednio do mieszkańców. Dlatego ruszamy w trasę smogobusem, który popołudniami będzie odwiedzał dzielnice naszego miasta. Dzięki temu katowiczanie nie będą musieć przyjeżdżać do urzędu, by złożyć wniosek o wymianę kotła. Poza przyjmowaniem wniosków będziemy informować mieszkańców Katowic o ekologicznych sposobach ogrzewania mieszkań i domów, finansowych systemach wsparcia miasta, w tym o programie dotacji celowych na zmianę systemu ogrzewania oraz montaż odnawialnych źródeł energii czy o programie „Czyste powietrze” – mówi Daniel Wolny, kierownik Biura Zarządzania Energią.

Smogobus rusza w trasę we wtorek 27 października. W przyszłym tygodniu odwiedzi Podlesie i Kostuchnę. Trasa smogobusa zakończy się w grudniu – po odwiedzeniu 25 lokalizacji. Pojazd będzie kursował w godzinach dogodnych dla mieszkańców – a więc popołudniami i w soboty. Smogobus będzie oznakowany, a harmonogram wizyt w dzielnicach jest dostępny: https://www.katowice.eu/dla-mieszka%C5%84ca/miejskie-centrum-energii/nietruj/smogobus

WYNIKI BADAŃ – KOGO TRUJEMY?

Jednym z kluczowych elementów kampanii #nieTruj jest wykorzystanie wyników przeprowadzonych na Śląsku badań, pokazujących model opadania pyłów wydobywających się z indywidualnego źródła spalania (np. domowej kotłowni opalanej węglem) wraz z ukazaniem jego wpływu na bezpośrednie sąsiedztwo emitenta. Badania potwierdziły, że działający kocioł starego typu najbardziej zanieczyszcza powietrze w bardzo bliskim otoczeniu. – Przedmiotem prezentowanego badania była analiza opadu pyłu emitowanego przez indywidualne źródło ciepła w gospodarstwie domowym zlokalizowanym na Śląsku. Badanie wykonano we wrześniu 2020 roku z wykorzystaniem modelowego urządzenia, w oparciu o wskaźniki emisyjne opublikowane przez Instytut Chemicznej przeróbki Węgla*. Przyjęta wysokość komina to 5 metrów. Do obliczeń i wyznaczenia zasięgu opadu i dyspersji pyłów wykorzystano model matematyczny ADMS 5, działający na oprogramowaniu dostarczonym przez Cambridge Environmental Research Consultants Ltd. – mówi Gabriela Procyk, specjalista ds. ochrony środowiska w SGS Polska Sp. z o.o.

*„Sprawozdanie z wykonania pracy pt.: Wskaźniki emisji zanieczyszczeń powietrza emitowanych z indywidualnych źródeł ciepła”, Zabrze, 2017.

W wyniku przeprowadzonego modelowania otrzymano mapę opadu pyłu z domu mieszkalnego w okresie zimowym (styczeń – marzec). – Badanie pokazało, że największy opad pyłu odnotowano w odległości od 20 do 40 m od źródła ciepła, w kierunku zgodnym z wiejącym wiatrem. Palący w kopciuchach w największym stopniu trują więc osoby w swoim najbliższym otoczeniu. Dla przykładu 20-40 metrów to dwa lub trzy najbliższe domy jednorodzinne lub budynki mieszkalnedodaje pani Gabriela Procyk. To obszar, w którym poruszają się domownicy, by wyjść do szkoły, na zakupy czy na spacer z psem. Dlatego ważnym aspektem kampanii jest również zwiększanie zainteresowania problemem niskiej emisji, pokazanie jej szkodliwego wpływu na najbliższe otoczenie emitenta zanieczyszczeń oraz obywatelskie włączenie się do walki ze smogiem. W celu uzyskania lepszych efektów kampanii połączono działania informacyjne z elementem presji społecznej. Mogą ją wywierać mieszkańcy miasta na swoich sąsiadów, którzy palą złej jakości paliwem w piecach i kotłach starszej generacji, tzw. kopciuchach.

Od 2015 roku Katowice zintensyfikowały program wymiany starych kotłów węglowych, które w głównej mierze przyczyniają się do wytwarzania smogu. W latach 2015 – 2019 dofinansowały kosztem 30,7 mln zł wymianę 3735 źródeł ciepła. W mieście kładziony jest także duży nacisk na popularyzację transportu publicznego – m.in. poprzez zakup w latach 2015 – 2019 aż 120 nowych autobusów, w tym elektrycznych (projekt o łącznej wartości 151 mln zł) czy też ukończoną w tym roku budowę trzech centrów przesiadkowych (koszt 240 mln zł). Dodatkowo od 2014 roku realizowane są projekty termomodernizacji budynków o wartości ponad 100 mln zł. Ponadto od 2019 r. w Katowicach działa największy w Polsce system monitoringu jakości powietrza – poprzez stronę powietrze.katowice.eu każdy mieszkaniec może sprawdzić jakość powietrza w swojej okolicy.

Warto przypomnieć, że już 20 lat temu w Katowicach zostały podjęte pionierskie działania w zakresie gospodarki obiegu zamkniętego. Bliskie sąsiedztwo oczyszczalni ścieków w Dąbrówce Małej i elektrociepłowni w Siemianowicach Śląskich stało się okazją do wykorzystania ścieków oczyszczonych do chłodzenia w procesie wytwarzania ciepła. Zastosowanie rozwiązań gospodarki obiegu zamkniętego sprzyja efektywniejszemu wykorzystaniu zasobów wodnych i energetycznych. Natomiast na terenie oczyszczalni ścieków Gigablok z osadów ściekowych, na potrzeby oczyszczalni, produkowana jest zielona energia. Przekłada się to także na korzyści ekonomiczne.